आइटि पढेर कस्तो-कस्तो पद/काममा जागिर पाइन्छ ?

आइटि/IT (Information Technology) को माग हाल को समयमा निकै नै बाढेको छ र आउँदो दिन हरुमा झन् धेरै तीब्रता लिने देखिन्छ। किन पनि नबढोस् त। आइटिको कारण अहिले बजार नै तपाईहरुको मोबाईल फोन र कम्प्युटरको सामु आइपुगेको छ। 

अहिले घरै बसी गर्न सकिने कामहरु जेजति छन् जस्तै बिजुलिको बिल तिर्न, स्कुलको फि तिर्न, बैंकबाट पैसा झिक्न र पठाउन, सामानहरु घरै मगाउन, कर तिर्न, पासपोर्ट बनाउन र अन्य थुप्रै कामहरु सबै आइटिकै देन हो। यो बाहेक तपाईँहरुले आफ्ना मोबाइल फोनहरुमा चलाउने एपहरू जेजति छन् ति पनि आइटिको बिना सम्भव हुँदैन थियो। ति बाहेक नयाँ डोमेन (domain: उदाहरणका लागि “www.xyz.com”)  अर्थात वेबसाइट खोल्न पनि आइटि कै आवश्यकता पर्न आउँछ। त्यस्तै बैंकहरुमा डाटाबेस म्यानेजमेन्टको लागि आइटि नै चाहिने देखिन्छ।  

यस्ता देखिने कामहरु बाहेक नदेखिने कामहरुमा अझै धेरै योगदान रहेको छ आइटिको। यसरि आइटिले संसार चल्न सहज बनाएको छ। संसार भरि नै यसको माग बढ्दै गएकाले सो विषय पढ्ने विद्यार्थीहरू पनि वर्षेनी रुपमा बढ्दै गएका पाइन्छन् । नेपालमा पनि आइटिका लागि निकै प्रतिस्पर्धा हुने गरेको छ। तर यसको अर्थ यस्तो हैन कि सबै जनाले एउटै जागिर पाउन लाइ प्रतिस्पर्धा गर्नु पर्छ।  धेरै छेत्रमा आइटिको प्रयोग हुने हुँदा जागिरको अवसर पनि धेरै हुन्छ। 

खासगरि नेपालको सन्दर्भमा आइटि पढेर कस्तो-कस्तो पद/काममा जागिर पाइन्छ त भन्ने विषयमा केहि चर्चा गरौँ। 

सफ्टवेयर डेभलपर (Software Developer)

सफ्टवेयर डेभलपरहरू सबै प्रकारका कम्प्यूटर प्रोग्रामहरू पछाडिको रचनात्मक, दिमागी काम गर्नेहरू हुन्। केहि सफ्टवेयर डेभलपरहरूले एक विशेष प्रोग्राम वा एपमा ध्यान दिन्छन भने केहिले विशाल नेटवर्कहरू वा अन्तर्निहित प्रणालीहरू सिर्जना गर्छन् जसले अन्य प्रोग्रामहरू पावर गर्न मद्दत गर्दछ। 

सोहि कारण  डेभलपरहरूको दुई मुख्य वर्गीकरणहरू छन्: एप्प्लीकेसन सफ्टवेयर डेभलपर र सिस्टम  सफ्टवेयर डेभलपर।

एप्प्लीकेसन सफ्टवेयर डेभलपरहरू कम्प्युटर वा मोबाइल  एप्प्लीकेसन डिजाइन गर्न जिम्मेवार हुन्छन्। तिनीहरूको कामको प्रकृति मुख्यतया उपभोक्ताहरूको माग बुझि उनीहरुले चाहेको जस्तै एप्प्लीकेसन  सिर्जना गर्नमा केन्द्रित हुन्छन् ।

सिस्टम सफ्टवेयर डेभलपरहरु अपरेटिङ सिस्टम सफ्टवेयर, कम्पाइलर र नेटवर्क वितरण सफ्टवेयरमा केन्द्रित हुन्छन् । यसमा चिकित्सा, औद्योगिक, सैन्य, सञ्चार, एयरोस्पेस, व्यापार, वैज्ञानिक र सामान्य कम्प्युटिङ एप्प्लीकेसनहरूको लागि विकास गर्ने सफ्टवेयर समावेश हुन्छ ।

सफ्टवेयर डेभलपर हुनका लागि प्रोग्रामिङ ल्याङ्ग्वेजहरु (programming languages) आउनु जरुरी मानिनछ जस अन्तर्गत जाभा (Java), जाभा स्क्रीप्ट (Java Script), पाइथन (Python), ओरेकल (Oracle), डेभअप्स (DevOps) आदि पर्दछन्।  

आइटि अफिसर (IT Officer)

आईटी अफिसरहरूले कम्प्युटर प्रणाली र संगठनको नेटवर्कहरूको निगरानी र खयाल राख्ने  गर्दछन् । 

आईटी अफिसरको रूपमा, तपाईंले कम्प्युटर सिस्टमहरू स्थापना र कन्फिगर गर्नुहुनेछ, हार्डवेयर र सफ्टवेयर त्रुटिहरूको डायगनाइज गर्नुहुनेछ र प्राविधिक र एप्प्लीकेसन समस्याहरू समाधान गर्नुहुनेछ। 

वेब डिजाइनर (Web Designer)

वेब डिजाइनरहरुले वेबसाइटहरूको सबै दृश्य पक्षहरू सिर्जना र निरीक्षण गर्दछन् । 

वेब डिजाइनरहरूले वेबसाइटहरू र वेब पेजहरुको योजना र निर्माण गर्दछन् , जसमध्ये धेरैले टेक्स्ट, फोटो, ग्राफिक्स, र भिडियो क्लिपहरू सहित धेरै दृश्य तत्वहरू संयोजन गर्दछन् ।

वेब डिजाइनरहरू वेबसाइटको लक्ष्य र आवश्यकताहरूको स्पष्टिकरणको लागि ग्राहकहरूसँग सम्पर्कमा केन्द्रित हुन्छन्। त्यसपछि बल्ल वेबसाइटहरू डिजाइन गर्न र लेआउटहरू सिर्जना गर्न थाल्छन् ।

डाटाबेस एड्मिनिस्ट्रेटर (Database Administrator)

डाटाबेस एड्मिनिस्ट्रेटरहरू कम्पनी डाटाबेसहरूको  रेखदेख र व्यवस्थापनको  लागि जिम्मेवार हुन्छन् ।

डाटाबेस एड्मिनिस्ट्रेटरहरूको कर्तव्यहरूमा डाटा व्यवस्थापन नीतिको पालना कायम राख्ने र मेमोरी हानिको घटनामा कम्पनी डाटाबेसहरू कार्यात्मक र ब्याकअपमा सुरक्षित छन् भनेर सुनिश्चित गर्नु पर्दछ ।

डाटाबेस एड्मिनिस्ट्रेटर बन्नलाई MS SQL, Oracle डाटाबेस, Hadoop, वा PostgreSQL जान्न आवश्यक मानिन्छ। 

डाटा एनलिस्ट (Data Analyst)

एक डेटा एनलिस्टले बिक्री संख्या, बजार अनुसन्धान, रसद, भाषाविज्ञान, वा अन्य व्यवहारहरूमा डाटा सङ्कलन र भण्डारण गर्दछ।

डेटा एनलिस्टहरूले त्यो डेटाको गुणस्तर र शुद्धता सुनिश्चित गर्दछन् , त्यसपछि प्रक्रिया (process) डिजाइन गरी प्रस्तुत गर्छन् जसले मानिसहरू, व्यवसाय, र संगठनहरूलाई राम्रो निर्णयहरू लिन  मद्दत पुर्याउँछ ।

क्वालिटि अस्योरेन्स (QA) इन्जिनियर (Quality Assurance Engineer)

क्वालिटि अस्योरेन्स (QA) इन्जिनियर त्यो व्यक्ति हो जसले सम्पूर्ण विकास प्रक्रियामा सफ्टवेयर उत्पादनहरू परीक्षण गर्दछ।

उत्पादन सार्वजनिक गर्न अघि यसले उच्च गुणस्तर मापदण्डहरू पूरा गरेकाे छ भन्नु नै क्वालिटि अस्योरेन्स (QA) इन्जिनियरको कर्तव्य हो ।

प्रोग्रामिङ ल्याङ्ग्वेजहरु जान्नु यस पदको लागि थप राम्रो मानिन्छ जस अन्तर्गत जाभा, जाभा स्क्रीप्ट, पाइथन आदि पर्दछन् ।

ग्राफिक्स डिजाइनर (Graphics Designer)

ग्राफिक डिजाइनरहरूले  विचार र जानकारी दृश्यात्मक रूपमा सञ्चार गर्न कम्प्युटर वा हात उपकरणहरू प्रयोग गरी पोष्टरहरू, वेबसाइटहरू, लोगोहरू, ब्रोशरहरू, म्यागजिनहरू र अन्य धेरै सामग्रीहरू सिर्जना गर्छन् । 

पछिल्लो समयमा ग्राफिक डिजाइनमा हात उपकरण भन्दा कम्प्युटरको प्रयोग बढेको पाइन्छ ।

ग्राफिक डिजाइन गर्नलाई Photoshop, InDesign Quark, र Illustratorसँगै डेस्कटप प्रकाशन उपकरणहरू(desktop publishing tools) को ज्ञान हुनु आवश्यक मानिन्छ ।

नेटवर्क इन्जिनियर(Network Engineer)

नेटवर्क इन्जिनियरहरू कम्प्यूटर सञ्जालहरू(computer networks)को दिन-दिनको सञ्चालन निर्माण र मर्मतका लागि जिम्मेवार हुन्छन्। 

यी नेटवर्कहरूमा सामान्यतया इन्ट्रानेट (intranet), एक्स्ट्रानेट (extranet), लोकल एरिया नेटवर्क (LAN), र वाइड एरिया नेटवर्क (WAN) समावेश हुन्छन्।

अहिलेको समयमा प्रयजसो जस्ता कम्पनि पनि इन्टरनेटमा भर पर्ने हुँदा नेटवर्क इन्जिनियरको  आवश्यकता एकदमै छ र अझै बढ्नेछ। 

सिस्टम एनलिस्ट (System Analyst)

सिस्टम एनलिस्टले संगठनको आइटि प्रणालीहरूको प्रभावकारिता (effectiveness) र दक्षता (efficiency )को मूल्याङ्कन गर्छन्, र तिनीहरूमा भएका कुनै पनि कमजोरीहरूलाई सुधार गर्न योजनाहरू विकास गर्छन्।

हार्डवेयर, सफ्टवेयर, र नेटवर्क सुविधाहरू सहित हालको आइटि प्रणालीहरूको मूल्याङ्कन गर्नु, नयाँ सिस्टमहरू अपेक्षित (expected) रूपमा काम गरिरहेका छन् भनी परीक्षण गर्नु जस्ता कामहरु सिस्टम एनलिस्टले गर्नुपर्ने हुन्छ ।