प्रविधि साक्षरता के हो ? 

प्रविधि साक्षरता (Technology Literacy) भनेको प्रविधिको प्रयोग गरेर समस्याहरू समाधान गर्नु र प्रभावकारी रूपमा कार्यहरू पूरा गर्नु हो। यस अन्तर्गत समस्या समाधान र आलोचनात्मक सोचका लागि प्राविधिक उपकरणहरू कसरी प्रयोग गर्ने, प्रविधिले कसरी काम गर्छ र सिकाइ र कार्यसम्पादन सुधार कसरी गर्ने लगायतका कुराहरू पर्छन्। 

प्रविधि साक्षरता कम्प्युटर वा एक विशेष सफ्टवेयर प्रोग्राम कसरी प्रयोग गर्ने भनेर जान्नको लागी मात्र होइन, यसले विशिष्ट लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न कसरी प्रविधिको प्रयोग गर्न सकिन्छ भन्ने कुरा बुझ्न पनि सहयोग गर्दछ।

उदाहरण को लागी, एक प्रविधि साक्षर व्यक्तिले डाटा ट्र्याक र विश्लेषण गर्न, अरूसँग जानकारी शेयर गर्न, वेबसाइट डिजाइन गर्न, वा मल्टिमिडिया डिभाइसहरू प्रयोग गरेर प्रस्तुत गर्न स्प्रेडसिट (spreadsheet) प्रोग्राम प्रयोग गर्न सक्छ। 

प्रविधि साक्षरता आजको संसारमा एक आवश्यक सीप हो, र जो यसमा साक्षर छैनन् , तिनीहरू आफ्नो व्यक्तिगत र व्यावसायिक जीवन दुवैमा धेरै पछाडि छन्। तपाईं अनलाइनमा उपलब्ध विभिन्न पुस्तकहरूको सहयोगले प्रविधिको आफ्नो ज्ञान बढाउन सक्नुहुन्छ र प्रविधि साक्षरताका लागि आवश्यक उपकरणहरूको बारेमा सिक्न सक्नुहुन्छ।

प्रविधि साक्षरताको महत्व

प्रविधि साक्षरता हाम्रो दैनिक जीवनमा बढ्दो रूपमा महत्त्वपूर्ण हुँदै गइरहेको छ।  प्रविधिले हाम्रो जीवनमा कायापलट नै ल्याइदिएको छ।यसको अत्यधिक प्रयोगले चाहिं लत, अरुचि र अवसाद पनि निम्त्याउन सक्छ। यो अति प्रयोगका खतराहरू बारे सचेत हुनु महत्त्वपूर्ण छ र हामी स्वस्थ र सन्तुलित रहन उचित प्रयोग गर्न सुझाव दिन्छौँ। 

अर्कोतर्फ, प्रविधि साक्षरताले हामीलाई व्यक्तिगतदेखि व्यावसायिक जीवनका  क्षेत्रमा राम्रो निर्णय गर्न मद्दत गर्न सक्छ । आजकाल घरबाटै वा जुनसुकै ठाउँबाट काम गर्ने कर्मचारीहरूको लागि त झन् यो आवश्यक नै भैसकेको छ।

प्राविधिक रूपमा साक्षर हुनु भनेको प्रविधिको प्रयोग मात्र होइन यसले कसरी काम गर्छ भन्ने बुझ्नु र नयाँ प्रविधिहरू सिर्जना गर्न सक्षम हुनु पनि हो। 

यो आधुनिक कार्यस्थलमा एक महत्त्वपूर्ण सीप हो, जहाँ मानिसहरू एउटै स्थानमा नहुँदा पनि एकआपसमा जोडिइरहन र सँगै काम गर्न प्रविधिको प्रभावकारी प्रयोग आवश्यक हुन्छ। जसै हाम्रो संसार प्रविधिमा बढीभन्दा बढी निर्भर हुँदै गइरहेको छ, प्रबिधिको बढ्दो प्रयोगसँगै प्राविधिक साक्षरताको महत्त्व पनि बढ्दै जानेछ।

झुटो जानकारी अहिलेको विश्वव्यापी रूपमा जोडिएको संसारमा बढ्दो चिन्ताको विषय हो। प्रविधि साक्षरताले मानिसहरूलाई अनलाइन स्रोतहरूको शुद्धता कसरी मूल्याङ्कन गर्ने भनेर सिकाएर यस समस्यासँग जुध्न मद्दत गर्न सक्छ। 

अहिलेको युगमा सुरक्षित रहन र गोपनीयताको रक्षा गर्न विभिन्न प्रकारका प्रविधिको बारेमा बुझ्न र तिनीहरूको दुरुपयोग कसरी गरिएको छ वा गर्न सकिन्छ भनेर जान्न ज्यादै महत्त्वपूर्ण छ। 

यसमा असुरक्षित वेबसाइटहरू वा एपहरू जस्ता खतराका सङ्केतहरू पहिचान गर्ने र फिसिङ (phising) र झुटा समाचारहरू जस्ता सोसल इन्जिनियरिङ (social engineering) का रणनीतिहरू कसरी पत्ता लगाउने भन्ने बारे जान्ने कुराहरू पनि पर्छन्।

प्रविधिका समाचारहरूमा अपडेटेड रहन र कार्यस्थलमा समस्याहरू समाधान गर्न डिजिटल सीपहरू सुधार गर्नु अहिलेको समयमा महत्त्वपूर्ण छ। 

इन्टरनेटमा अनुसन्धान गर्ने, लेखहरू पढ्ने, भिडियोहरू हेर्ने, कक्षाहरू लिने र आफूले के गरिरहनुभएको छ भनी जान्ने मानिसहरूसँग कुरा गर्ने जस्ता डिजिटल सीपहरू सुधार गर्ने विभिन्न तरिकाहरू छन्। सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको दैनिक जीवनमा प्रविधिको प्रयोगमा अझ राम्रो हुनको लागि अभ्यास गरिरहनु हो।

सिकाइ गतिविधिहरूमा विद्यार्थीहरूको संलग्नताका लागि प्राविधिक साक्षरता पनि महत्त्वपूर्ण छ। प्राविधिक साक्षरता भएका विद्यार्थीहरू आफ्ना साथीहरूको तुलनामा प्रविधिसँग बढी सहज हुन्छन्, जसले गर्दा उनीहरू सिकाइ गतिविधिहरू र कक्षामा हुने छलफलहरूमा अधिक संलग्न हुने सम्भावना बढी हुन्छ। 

साथीहरू र शिक्षकहरूसँग अन्तरक्रिया गर्न प्रविधिको प्रभावकारी प्रयोग गर्दा विद्यार्थीहरू यस्ता गतिविधिहरूमा संलग्न हुन उत्प्रेरित हुने सम्भावना बढी हुन्छ।

समग्रमा, प्रविधि साक्षरता हाम्रो आधुनिक संसारलाई प्रभावकारी रूपमा जारी राख्नको लागि आवश्यक सीप हो। यसले हामीलाई उचित निर्णय गर्न, अरूसँग जोडिइन र हाम्रो डिजिटल जीवनमा सुरक्षित रहन मद्दत गर्छ। 

कर्मचारी र विद्यार्थीहरूका लागि आ-आफ्नो क्षेत्रमा सफल हुनको लागि यो महत्त्वपूर्ण सीप पनि हो। हाम्रो जीवनका सबै क्षेत्रमा प्रविधिमा बढ्दो निर्भरताको कारण यस्ता सीपहरूमा निरन्तर सुधार गर्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ।

प्रविधि साक्षरताका फाइदा

आजको संसारमा, प्रविधि साक्षरता एक अनिवार्य सीप हो जसले धेरै क्षेत्रमा धेरै फाइदाहरू पुर्याउँदछ। 

सर्वप्रथम, यसले मानिसहरूलाई डिजिटल संसारमा आफ्नो सीप सुधार गर्न सक्षम बनाउँछ, जुन कार्यस्थलमा बढ्दो रूपमा महत्त्वपूर्ण हुँदै गइरहेको छ। यो प्रवीणताले व्यक्तिहरूलाई रोजगारदाताहरूका लागि अझ आकर्षक बनाउन सक्छ र उनीहरूको पेशामा उन्नतिको सम्भावना बढाउन सक्छ।

दोस्रो, प्राविधिक रूपमा साक्षर हुनुले व्यक्तिहरूलाई धेरै परिस्थितिहरू र क्षेत्रहरूमा प्रविधि प्रयोग गर्न सहयोग गर्छ जसले उनीहरूलाई बहुप्रतिभाशाली बनाउँछ। प्रविधिले हाम्रो जीवनको हरेक पक्षमा प्रवेश गरिरहँदा मानिसमा हुनुपर्ने यो बहुमुखी प्रतिभा र बहुसीप अधिकभन्दा अधिक मूल्यवान हुँदै गइरहेको छ।

तेस्रो, प्रविधि साक्षरताले कक्षाकोठामा विद्यार्थीको संलग्नता बढाउन सक्छ। शिक्षामा प्रविधिको बढ्दो प्रयोगसँगै, प्रविधिसँग बढी सहज हुने विद्यार्थीहरू सिकाइ गतिविधिमा संलग्न हुने सम्भावना बढी हुन्छ। 

साथसाथै कक्षाकोठामा प्रविधि साक्षरता सिकाउँदा विद्यार्थीहरूलाई प्रविधिको जिम्मेवारीपूर्वक प्रयोग गर्न र प्राविधिक नैतिकता विकास गर्न सिक्न मद्दत गर्न सक्छ, जुन आजको इन्टरनेटजडित संसारमा महत्त्वपूर्ण छ।